[TRIBUNA] O leonesismo non entende O Bierzo

XABIER LAGO MESTRE | Non se pode negar que hai un sentimento leonesista entre os cidadaos da provincia. Velaí a convocatoria de sucesivas manifas que conseguen movilizaciois sociais. Véndese ben esa mestura de vindicaciois económicas e políticas polos convocantes. Muitas proclamas, despoboación, peches empresariais, crise agraria, desemprego… e secesionismo político. Por certo esas concentraciois políticas sempre son na capital provincial, no resto de vilas semella non haber o desexado apoio social para manifas desa natureza. Todo para León sen as comarcas!. Algúns políticos profesionais ben que aproveitan o desafogo sentimental coletivo nesas mobilizaciois sociais para lexitimar as súas estratexias de confrontación permanente, sexa Castela, o pp, Valladolid, etc.

Curiosamente na cidade de León e a súa contorna prodúcese un medre constante da súa poboación, mentres que no resto da provincia continúa gravemente o despoboamento comarcal. Onde se produce a maior concentración de polígonos industriais, administraciois públicas, nudos de comunicaciois? na mesma localización capitalina. Exemplos todos do centralismo provincial (institucional, económico, demográfico…). Se pescudamos nas dinámicas eleitorais, vemos como o voto político leonesista xorde tamén na mesma contorna capitalina. Por mor dos diversos pactos políticos leonesistas, existe unha capital que se enche de investimentos públicos urbanos mui salientables dentro do mapa provincial.

O alcalde de León exerce o seu protagonismo político co seu xiro leonesista. Por iso contrata con cartos municipais un novo informe pola a autonomía leonesa. Este edil trata de aproveitar o sentimento leonesista coletivo para reforzar a súa coalición de gobernó inestable, ademáis de reafirmar o seu cargo, tan cuestionado polo seu partido, e finalmente, lexitimar a súa candidatura ante as vindeiras eleciois locais.

Ese alcalde socialista de León semella competir co leonesismo político da Upl. Ámbolos dous partidos desputan o voto leonesista coas súas dispares propostas de autonomía. Por iso crean ilusiois políticas sen xeito sempre que poden. A Upl aposta polo país leonés de tres provincias, ou polo León só, segundo pretenda un voto interprovincial aliado (autonómicas) ou non (municipais). Sen embargo, o rexidor leonés non deixa de mirar para o norte, sempre a favor da unión rexional de Asturias e León. Tampouco este edil deixa pasar por alto a mirada ao lonxano oeste. Si, de cando en vez chisca un ollo para o revirado Bierzo. Ben sabe todo o leonesismo político que a falta do voto do Bierzo é un atranco para o utópico proxeto autonomista que perseguen.

O porto de Manzanal semella marcar as diferenzas políticas e sociolóxicas. Ao leste prima o sentimento leonesista, mais para o oeste non pinta nada ante o bercianismo maioritario. No Bierzo, non hai bandeiras leonesas, escasos votos upeleiros, nin declaraciois municipais leonesistas de tipo secesionista, etc. Cando se proclama “León sólo sin Castilla”, eiquí resoa “O Bierzo ceibe sen León”. E de novo xorden as reclamaciois provincialistas para O Bierzo, ou de máis autonomía para o Consello comarcal. Por iso en León reacionan de súpeto. Dende aló condicionan a futura provincia do Bierzo á previa consecución para León do estatus de rexión autonómica. Outros leonesistas ofrecen a creación de dous distritos territoriais na provincia, comandados polas ciudades de León e Ponferrada, e reparten as sedes das futuras instituciois autonómicas discrecionalmente.

No fondo, en León temen o autonomismo territorial berciano. Non queren que O Bierzo sexa de novo provincia, por iso devalúan as dúas provincias bercianas de 1486 e de 1821. Que se non houbo verdadeiras provincias, e alegan que foron meras divisiois territoriais ou a súa corta existencia secular. Claro, ante un poderoso reino leonés medieval ou a antiguidade da provincia leonesa de 1833, que pintan as ditas provincias bercianas?. Está todo ben planificado, denigrar o provincialismo histórico berciano para devaluar calquera reivindicación autonomista de hoxe. Outro tanto acontece coa Comarca legal do Bierzo. Desde o leonesismo, esa Comarca ten servido para dividir a provincia leonesa pola Junta de Castela e León. Porque para León O Bierzo só é unha comarca natural máis das muitas que hai a provincia leonesa. A isto engadimos o problema lingüístico da existencia da comunidade galegofalante do Bierzo. Para eles, falamos chapurreao, dialeto berciano, falas leonesas de transición, galegoleonés… para nada esa confusión resulta o mesmo idioma galego ca na Galiza.

O leonesismo non pode admitir a existencia de singularidades territoriais, institucionais e lingüísticas do Bierzo no século XXI. Esas peculiaridades son perigosas porque ameazan a unidade territorial e cultural do chamado país leonés. Non ter recoñecido a singularidade histórica e territorial do Bierzo supón un verdadeiro atranco para o proxeto político leonesista. O autonomismo berciano hoxe avanza co Consello comarcal, de xeito pactista da man da negociación de convenios marcos cuadrienais coa Junta de Castela e León. Outro tanto habería de facer coa Deputación leonesa avarenta que só concede migallas ao Consello comarcal, casos do Sam ou Banco de terras, mentres que non cede a competencia en materia de cultura do Instituto leonés de cultura. Tanto Junta de CeL coma Deputación son instituciois que seguen a amosar unha clarexa dinámica histórica centralizadora que aínda comparte o leonesismo político.

O Bierzo, febreiro de 2025.